HFM

29 kwietnia 2023 Willie Nelson obchodził 90. urodziny. Jubileuszowa uroczystość odbyła się nie w domowym zaciszu artysty, ale na scenie, i to przed 17 tysiącami widzów.

Nikogo dziś nie dziwi, że muzycy w zaawansowanym wieku występują przed publicznością, i to pomimo ukończonych 80 lat. Przykładem Ringo Starr czy Paul McCartney. Wkrótce – 26 lipca 2023 – do tego grona dołączy Mick Jagger. 90-latkowie na światowych scenach należą jednak do rzadkości. Zwłaszcza kiedy równocześnie wydają  premierowe płyty, a ich nagrania zajmują wysokie miejsca na listach przebojów.

 Tak się dzieje w przypadku Williego Nelsona. Jest kojarzony głównie z muzyką country, ale jego repertuar wykracza poza ten styl. Na listy przebojów pop trafiła m.in. wykonywana przez niego kompozycja Freda Rose’a „Blue Eyes Crying in the Rain”. Jak mówi: „Lubię śpiewać dobre piosenki, a takie wszędzie znajdują słuchaczy”.

 

Izba Sławy
O stylistycznej różnorodności jego muzyki świadczy również tegoroczna nominacja do Rockandrollowej Izby Sławy. Galę zaplanowano na 3 listopada 2023 w nowojorskiej sali widowiskowej Barclays Center. Szanse na wyróżnienie mają w tym roku także Kate Bush, Sheryl Crow, Missy Elliott, Rage Against the Machine, The Spinners, DJ Kool Herc, Chaka Khan, Al Kooper, Bernie Taupin oraz pośmiertnie George Michael, Link Wray i Don Cornelius. Wszystko to wykonawcy z rockowego i nie tylko rockowego szczytu. Daleko im jednak do stażu i dokonań Williego Nelsona. Nawet założona w 1954 roku i wciąż działająca formacja The Spinners nie nagrała tylu płyt, co on. Poza tym skład grupy od jej debiutu mocno się zmienił (niektórzy muzycy zmarli). W 1993 artysta został członkiem Izby Sławy Muzyki Country. Jeśli więc trafi do jej rockandrollowego odpowiednika, będzie jednym z 16 artystów, których przyjęto do obu prestiżowych gremiów. Dołączy tym samym do takich gwiazd, jak: Jerry Lee Lewis, The Everly Brothers, Dolly Parton, Johnny Cash czy Elvis Presley.

 

Wczesny start
Willie Nelson urodził się 29 kwietnia 1933 roku w teksańskim miasteczku Abbott. W dzieciństwie słuchał nagrań Jimmiego Rodgersa, Benny’ego Goodmana i muzyki gospel.
„Lubiłem zarówno stary jazz, zwłaszcza swing, jak i piosenki country, które śpiewał Marty Robbins – opowiada. – Często siadałem obok mojej siostry Bobbie, kiedy grała w domu na pianinie. Pierwszą gitarę podarował mi dziadek.”
Nelson szybko opanował instrument. W wieku sześciu lat akompaniował siostrze na gitarze, kiedy śpiewała w kościele. Jako siedmiolatek pisał wiersze. Jednocześnie podejmował pierwsze próby komponowania piosenek. „Zacząłem muzykować bardzo wcześnie – wspomina. – Jedną z moich ulubionych dziecięcych kompozycji jest ‘The Storm Has Just Begun’. Napisałem ją, kiedy miałem 12 lat. W 1957 roku udało mi się nagrać parę piosenek i wydać je na singlach. Utwór ‘Family Bible’, który zarejestrowałem w 1959 roku, był jednym z pierwszych, które trafiły na listę przebojów.”

 

W 1943 roku Nelson związał się z zespołem Bohemian Polka, w którym grał na gitarze i śpiewał.
Jako nastolatek występował wszędzie, gdzie się dało. Nierzadko w szemranych miejscach. „Kiedy graliśmy w lokalu Bloody Bucket w zachodnim Teksasie, w futerałach od gitar pochowaliśmy pistolety.”
Estradową aktywność Nelsona na krótko przerwało wojsko; trafił nawet do sił powietrznych. Szybko jednak zwolniono go ze służby z uwagi na bóle pleców. Później imał się różnych zajęć – był domokrążcą i pracował jako prezenter muzyczny w radiu. Równolegle komponował i nagrywał. Z tego okresu pochodzi kilka piosenek, które do dziś wykonuje na koncertach. Wśród nich „Crazy”, znana nie tylko sympatykom country. „Początkowo miała tytuł ‘Stupid’, ale uznałem, że przymiotnik ‘Crazy’ jest bardziej eufoniczny. Tak też zostało. Kompozycja nadal przynosi mi tantiemy.”
Sympatia do muzyki country przyciągnęła Nelsona w 1960 roku do stolicy tego stylu. Mieszkał i nagrywał w Nashville do roku 1972. Później wrócił do Teksasu, gdzie znalazł dla siebie dom i rancho.

 

Nagrody i dyskografia
Jego muzyczna kariera obfituje w złote i platynowe płyty, a za dokonania muzyczne był 56 razy nominowany do Grammy (otrzymał 12 statuetek). Pierwszy solowy album pod tytułem „…And Then I Wrote” wydał w 1962 roku. Oprócz wspomnianego „Crazy” zawiera on m.in. nagrania „Touch Me”, „Hello Walls” i „Night Life”. Dwa ostatnie wzięli na warsztat i spopularyzowali Faron Young i Ray Price.
Utwór „Crazy” w Nashville początkowo się nie spodobał. Światowym hitem stał się za sprawą Patsy Cline, która kompozycję lekko przyspieszyła. Później wielu innych piosenkarzy również chętnie sięgało po utwory Nelsona.

 

Mieli w czym wybierać, ponieważ artysta wydał 73 albumy. A i na tym jego fonograficzny dorobek się nie kończy. Oprócz nagrywania i koncertowania w roli lidera, chętnie współpracuje z innymi wykonawcami – od Dolly Parton, po Snoop Dogga. Nieobcy jest mu żaden styl, o ile danego artystę uzna za godnego uwagi. „Lubię śpiewać z dobrymi piosenkarzami – stwierdza. – A ponieważ niemal każdy z wykonawców, z którymi współpracuję, ma własny styl, to i ja przy każdym brzmię trochę inaczej. Czuję się dobrze zarówno z muzykami reggae, jak i z klasykami. Jest płyta, na której śpiewam teksty Berniego Taupina (autor tekstów większości hitów Eltona Johna – przyp. red.), a towarzyszą mi Lee Ann Womack, Bonnie Raitt i Kid Rock. W efekcie w sklepach mają problem, do jakiego stylu przyporządkować ten krążek. Napisałem ponad 1000 piosenek, ale 99 procent z nich nikt nie słyszał, chociaż nie są złe.”
Do najpopularniejszych utworów, które Nelson nagrał z innymi gwiazdami, należą „Heartland” z Bobem Dylanem, „Don’t Give Up” (kompozycja Petera Gabiela), śpiewana w duecie z Sinead O’Connor, oraz „Jackson” z Sheryl Crow. A że nieobcy jest mu także blues, świadczy longplay pod znamiennym tytułem „Two Men with the Blues”, zarejestrowany z mistrzem jazzowej trąbki Wyntonem Marsalisem.

 

W 1976 roku ukazał się album „Wanted! The Outlaws”, na którym Nelson śpiewa z Waylonem Jenningsem. Ponownie połączył siły z tym wykonawcą w 1985 roku i doprosił do współpracy dwóch innych mistrzów country – Johnny’ego Casha i Krisa Kristoffersona. Założyli we czterech kapelę The Highwaymen, wykonującą muzykę „outlaw country”.
„Pomysł zrodził się, kiedy występowaliśmy w Szwajcarii na koncercie bożonarodzeniowym. Jego główną gwiazdą był Cash, a my pojawialiśmy się na scenie sporadycznie. Po występie rozmawialiśmy na temat współpracy i postanowiliśmy coś razem nagrać. W efekcie powstał pierwszy album pod szyldem The Highwaymen. Kiedy trafił do sklepów, daliśmy kilka występów, na których świetnie się bawiliśmy. Postanowiliśmy więc kontynuować to w tym samym składzie przez jakiś czas.”
Styl outlaw country nie odzna

 

czał się wyjątkowymi cechami. „Promotorzy po prostu nazwali tak naszą muzykę, żeby można było sprzedać więcej płyt” – śmieje się Nelson. Owszem, pod względem tematyki można się w tekstach „banitów country” doszukać nieco większej liczby ponurych wątków – niekiedy dotyczących rozbojów i napadów z bronią, ale melodie i aranżacje są takie jak w klasycznym country. W ciągu blisko 10 lat aktywności The Highwaymen zarejestrowali trzy albumy. Ostatni, zatytułowany „The Road Goes On Forever”, ukazał się w 1995 roku.

 

Przełomowy hit
Rozkwit popularności Nelsona przypada na lata 70. XX wieku. Artysta miał wtedy najwięcej fanów w USA. Był też znany w Kanadzie i Australii. Jednak w Europie doceniono go dopiero w następnej dekadzie. Przysłużył się temu utwór „To All the Girls I’ve Loved Before”, dzięki któremu poznali go także melomani w Polsce. Nie jest to jego kompozycja. Napisali ją Hal David (słowa) i Albert Hammond (muzyka). Obaj mają w dorobku wiele hitów. Pierwszy wspólnie z Burtem Bacharachem stworzył tytułową piosenkę do obrazu „Alfie” oraz legendarną „Raindrops Keep Fallin’ on My Head”, którą B.J. Thomas śpiewa w filmie „Butch Cassidy i Sundance Kid”. Drugi napisał dla Whitney Houston „One Moment In Time” (współautorem jest John Bettis). Był też odpowiedzialny za teksty utworów wykonywanych przez takie gwiazdy, jak Celine Dion, Aretha Franklin, Diana Ross, Tina Turner czy Bonnie Tyler.
Połączenie talentu obu autorów okazało się strzałem w dziesiątkę. Z charakterystycznym głosem Nelsona – melodyjnym, okraszonym urokliwą chrypką – utwór „To All the Girls I’ve Loved Before” zyskał nutkę country. Z kolei Julio Iglesias – który śpiewał piosenkę w duecie z Nelsonem – dodał cech popowych.

 

„Pierwszy raz usłyszałem Iglesiasa, gdy byliśmy z żoną w Londynie – mówił Nelson przed jednym ze wspólnych występów. – Wyjaśniła mi, że to hiszpański piosenkarz, popularny na całym świecie. Uznałem, że jego głos brzmi świetnie i powinniśmy coś razem zaśpiewać. Oto rezultat!”
Utwór ukazał się na singlu w lutym 1984 roku i pozostaje największym hitem Nelsona w Europie. Wydaje się, że słowa piosenki, choć nie on je napisał, zamykają pewien rozdział jego życia; jakby godził się z faktem, że staje się seniorem. Śpiewał bowiem do wszystkich dziewczyn, które kiedyś kochał, a które wyszły za innych mężczyzn. Jakby się żegnał z czasami, w których myślał o kobietach. Czy rzeczywiście miał to już za sobą? Taka była wymowa piosenki, ale trudno w to uwierzyć; zapewne nie bez powodu „Playboy” poprosił artystę o wywiad. Był czterokrotnie żonaty (pierwszy raz w 1952 roku), trzykrotnie rozwiedziony i dorobił się ośmiorga dzieci (jeden z synów zmarł w 1991, a córka w 2017 roku).

 

Filmografia
Piosenkarz jest znany nie tylko z estrady. Zagrał w blisko 50 filmach. Do najbardziej znanych należą „Elektryczny jeździec” (z Robertem Redfordem i Jane Fondą), „Tekściarz” (z Krisem Kristoffersonem) oraz „Fakty i akty” (z Robertem De Niro i Dustinem Hoffmanem). „Moim ulubionym filmem jest ‘Barbarossa’” – deklaruje. To jeden z nielicznych obrazów, w których wcielił się w jedną z dwóch głównych ról. Obok niego na ekranie pojawia się Gary Busey. Grani przez nich bohaterowie są kowbojami umykającymi przed stróżami prawa. „Drugim filmem, w którym dobrze mi się grało, był ‘Nieznajomy rudzielec’ – opowiada muzyk. – Ta historia do mnie pasowała.”
Film miał premierę w 1986 roku, 11 lat po ukazaniu się albumu pod tym samym tytułem. Krążek „Red Headed Stranger” należy do najpopularniejszych w dorobku piosenkarza. Treść zawartych tu piosenek posłużyła za podstawę filmowego scenariusza, a reżyser William D. Wittliff powierzył Nelsonowi główną rolę.

 

Życie w trasie
„Lubię wejść do studia lub czasem zagrać przed kamerą filmowego bohatera, żeby przerwać monotonię podróżowania. Jednak później zawsze chętnie wracam na trasę” – mówi artysta. Śpiewanie przed publicznością to jego żywioł. „Muzyczne podróże utwierdziły mnie w przekonaniu, że wszyscy jesteśmy do pewnego stopnia podobni – mówi. – Nieważne, gdzie mieszkamy, jak wyglądamy, jaki mamy kolor skóry ani skąd pochodzimy. To, co nas bawi, lub skłania do płaczu, tak samo nastraja innych. Podobnie czujemy, mamy zbliżone nastroje. Kiedy śpiewam w Londynie, we Francji czy w innych miejscach, publiczność reaguje tak samo. Ludzie są wszędzie podobni i wszyscy w ten sam sposób reagują na muzykę.”
Piosenkarz nie uczestniczył w pierwszej, najsłynniejszej edycji festiwalu Woodstock, zorganizowanej na farmie Bethel w 1969 roku. Wystąpił za to 30 lat później w miasteczku Rome (stan Nowy Jork) z okazji trzeciej odsłony tej imprezy (druga odbyła się w 1994 roku i uświetniła 25-lecie festiwalu). W latach 70. XX wieku Nelson organizował doroczne pikniki country z udziałem największych gwiazd tego stylu. Pierwszy odbył się 4 lipca 1973 roku w  Dripping Springs w Teksasie.

 

Koncertowy jubileusz
Na obchody 90. jubileuszu piosenkarza złożyły się dwa występy, 29 i 30 kwietnia 2023 w Los Angeles, w tamtejszym amfiteatrze Hollywood Bowl. Pierwszy dokładnie w jego urodziny. Każdy miał inny program i w każdym Nelsonowi towarzyszyli inni artyści.
„Uwielbiam muzykować z przyjaciółmi.” Te słowa pochodzą z piosenki „On the Road Again”, której w programie nie mogło zabraknąć. Na jubileuszowym występie piosenkarza otaczała na scenie spora grupa zaprzyjaźnionych artystów, reprezentujących zarówno branżę muzyczną, jak i filmową. Blisko 40 utworów zapowiadali m.in. Ethan Hawke, Woody Harrelson i Helen Mirren. Wykonywali je oprócz jubilata: Tom Jones, Sheryl Crow, Emmylou Harris, Beck, Norah Jones, Snoop Dogg, a nawet Keith Richards z The Rolling Stones. Z tym ostatnim Nelson zaśpiewał dwie piosenki, w tym pasującą do okazji „Live Forever” ze słowami „Teraz będę żył wiecznie”.

 

Jeżeli ktoś myśli, że po 90. urodzinach Nelson odpoczywa w bujanym fotelu i czyta książki, to się grubo myli. 17 maja piosenkarz wyruszył w kolejną trasę, aby promować swój tegoroczny longplay. Album nosi tytuł „I Don’t Know a Thing About Love” („Nie wiem nic o miłości”) i miał premierę 3 marca. Zawiera kompozycje zmarłego 3 marca 2002 roku innego mistrza country – Harlana Howarda, który znalazł Nelsonowi pierwszą pracę – kompozytora piosenek w fonograficznej wytwórni Pamper Music.

 

Długoletnia forma
Piosenkarz nie przejmuje się upływem czasu. Ważne są dla niego inne życiowe kwestie. „Wierzę w uczciwość i prawdomówność, nawet jeżeli ta ostatnia boli” – mówił krótko przed 90. urodzinami. A tak opowiadał o stylu życia, używkach oraz diecie: „Marihuana uwolniła mnie od alkoholizmu. Nie mam specjalnych nawyków żywieniowych. Nie jem dużo i ograniczam się do prostych dań. Jedną z moich ulubionych potraw są jajka i tosty. Piję sporo proteinowych shake’ów. Od lat utrzymuję stałą wagę. Już nie wlewam w siebie tyle alkoholu, co dawniej. Tylko czasami skuszę się na kieliszek tequili”.

 

Poza muzyką
Nelson jest rzecznikiem pozyskiwania paliw z biomasy i popiera legalizację marihuany. Skręty towarzyszą mu wszędzie, zwłaszcza kiedy podróżuje do miast, w których gra koncerty. Na jednego wyszedł nawet, gdy gościł w Białym Domu na zaproszenie Jimmy’ego Cartera. Chętnie włącza się w akcje charytatywne. Szczególnie troszczy się o farmerów.
„W czasach koncertu ‘Live Aid’ usłyszałem, jak Bob Dylan sugerował, żeby pieniądze z takiej imprezy trafiły do amerykańskich farmerów. Wydało mi się to dobrym pomysłem, więc zaangażowałem się w projekt ‘Farm Aid’, który służy  temu celowi”. Razem z Johnem Mellencampem i Neilem Youngiem zorganizował cykl charytatywnych koncertów „Farm Aid” z udziałem gwiazd piosenki. Pierwsza impreza odbyła się 22 września 1985 roku w Illinois, a wystąpili Bob Dylan, Billy Joel, B.B. King, Loretta Lynn, Roy Orbison i Tom Petty. Zebrano 9 milionów dolarów dla rodzin rolników.

 

Kiedy Nelson nie nagrywa i nie koncertuje – co zdarza się nieczęsto – wypoczywa na swoim rancho w Spicewood, niedaleko Austin. Ma tam prywatne studio i pole golfowe. Jedną z jego pasji są wschodnie sztuki walki. W młodości ćwiczył jujitsu, a później dorobił się czarnego pasa w taekwondo. Ćwiczy nawet wtedy, kiedy podróżuje swoim autokarem o nazwie „The Honeysuckle Rose” (wiciokrzew różowy). Jest wtedy na łączach ze swoim trenerem, któremu przesyła filmowe relacje z ćwiczeń, a ten ocenia postępy i doradza. Nelson bywa też często w Maui na Hawajach, gdzie oddaje się swojej kolejnej pasji – pływaniu.
Lubi się pośmiać i często opowiada dowcipy. Napisał kilka książek. Uważa, że to łatwiejsze od komponowania. „Piosenki muszą mieć określony kształt, trzeba nadać im odpowiedni rytm, a tekst powinien się rymować. Z książką jest prościej. Można słowami podróżować w różnych kierunkach, a kiedy wyczerpią się tematy, opowiedzieć dowcip. Dlatego w tym, co piszę, nie brakuje anegdot.”

 

Mimo wielu pobocznych zajęć muzyka pozostaje jego główną pasją. W twórczości trzyma się tradycji, ale pozostaje otwarty na zmiany zachodzące w show biznesie i ceni nowinki techniczne.
„Cyfrowy przekaz sporo ułatwia i daje mnóstwo nowych możliwości – stwierdza. – Publikuję próbki swojej twórczości w Internecie. Nie usłyszycie ich w radiu. Dobrze, że artyści mogą dotrzeć do odbiorców bez kontraktu płytowego. Co oczywiście nie znaczy, że nie chcę, by mi płacono za moją pracę.”
Swoje życie podsumowuje filozoficznie: „Gdyby dano mi zacząć od nowa, wszystko bym zrobił tak samo. To moje życie, nieważne, czy złe, czy dobre.”

 

Dyskografia studyjna:
1.    ...And Then I Wrote (1962)
2.    Here's Willie Nelson (1963)
3.    Country Willie: His Own Songs (1965)
4.    Country Favorites: Willie Nelson Style (1966)
5.    Make Way for Willie Nelson (1967)
6.    The Party's Over (1967)
7.    Texas in My Soul (1968)
8.    Good Times (1968)
9.    My Own Peculiar Way (1969)
10.     Both Sides Now (1970)
11.     Laying My Burdens Down (1970)
12.     Willie Nelson & Family (1971)
13.     Yesterday's Wine (1971)
14.     The Words Don't Fit the Picture (1972)

 

15.     The Willie Way (1972)
16.     Shotgun Willie (1973)
17.     Phases and Stages (1974)
18.     Red Headed Stranger (1975)
19.     The Sound in Your Mind (1976)
20.     The Troublemaker (1976)
21.     To Lefty from Willie (1977)
22.     Stardust (1978)
23.     Willie Nelson Sings Kristofferson (1979)
24.     Pretty Paper (1979)
25.     Family Bible (1980)
26.     Somewhere Over the Rainbow (1981)
27.     Always on My Mind (1982)
28.     Tougher Than Leather (1983)
29.     Without a Song (1983)
30.     Angel Eyes (1984)
31.     City of New Orleans (1984)
32.     Me & Paul (1985)
33.     Partners (1986)
34.     The Promiseland (1986)
35.     Island in the Sea (1987)

 

36.     What a Wonderful World (1988)
37.     A Horse Called Music (1989)
38.     Born for Trouble (1990)
39.     The IRS Tapes: Who'll Buy My Memories? (1992)
40.     Across the Borderline (1993)
41.     Moonlight Becomes You (1994)
42.     Healing Hands of Time (1994)
43.     Just One Love (1994)
44.     Spirit (1996)
45.     Teatro (1998)
46.     Night and Day (1999)
47.     Me and the Drummer (2000)
48.     Milk Cow Blues (2000)
49.     Rainbow Connection (2001)
50.     The Great Divide (2002)
51.     Nacogdoches (2004)

 

52.     It Always Will Be (2004)
53.     Countryman (2005)
54.     You Don't Know Me: The Songs of Cindy Walker (2006)
55.     Songbird (2006)
56.     Moment of Forever (2008)
57.     American Classic (2009)
58.     Country Music (2010)
59.     Remember Me, Vol. 1 (2011)
60.     Heroes (2012)
61.     Let's Face the Music and Dance (2013)
62.     To All the Girls... (2013)
63.     Band of Brothers (2014)
64.     Summertime: Willie Nelson Sings Gershwin (2016)
65.     For the Good Times: A Tribute to Ray Price (2016)
66.     God's Problem Child (2017)
67.     Last Man Standing (2018)
68.     My Way (2018)
69.     Ride Me Back Home (2019)
70.     First Rose of Spring (2020)
71.     That's Life (2021)
72.     A Beautiful Time (2022)
73.     I Don’t Know a Thing About Love (2023)

 

 

Grzegorz Walenda

06/2023 Hi-Fi i Muzyka