Requiem Records 2018
Muzyka:
Bogusław Schaeffer wkroczył w 90. rok niezwykle płodnego artystycznie żywota – napisał ponad 450 utworów muzycznych i prawie 40 sztuk teatralnych. Pomijając rozległe obszary jego działalności pedagogicznej, muzykologicznej i publicystycznej, można powiedzieć, że w swej twórczości skupia się na syntezie sztuk, łączeniu wykoncypowanych scenariuszy z improwizacją i odkrywaniu nowych środków muzycznej ekspresji. Jednym z kamieni milowych na drodze rozwoju teatru dźwiękowego Schaeffera jest „Monodram” – opera radiowa. Ta forma wokalno-instrumentalna była kiedyś bardzo popularna wśród kompozytorów – uniezależniała ich wizję od kosztownego i kłopotliwego procesu produkcji teatralnej. Dla Schaeffera najważniejsze były możliwości techniczne, które stwarzała praca w studiu radiowym. W tym wypadku – absolutnie niepowtarzalnym, czyli Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie. Wraz z legendarnym realizatorem dźwięku Bohdanem Mazurkiem, Schaffer mógł nagrywać, ciąć, montować, przetwarzać elektronicznie głosy ludzkie, brzmienia tradycyjnych instrumentów i inne dźwięki, aby stworzyć surrealistyczny pejzaż sonorystyczny opowieści o starej kobiecie, której wewnętrzny świat się rozpada, bo coraz gorzej funkcjonuje pamięć. Obsesyjnie powracają fragmenty zdań, słowa i pojedyncze głoski, z których nie sposób zbudować spójnego przekazu. Wyławiamy informacje o dzieciństwie w szkole muzycznej, o niespełnionych ambicjach, samotności i lęku. Bohaterka rozpaczliwie pragnie bliskości, a słuchacz – przywiera do każdego słowa w poszukiwaniu sensu. Słowo (wiersze Ritsosa i Sefarisa w polskim przekładzie) staje na pierwszym planie. „Monodram” można uznać za słuchowisko raczej niż operę. To pozbawiona obrazu wariacja na temat filmu „Zeszłego roku w Marienbadzie” Resnais’go lub „Czerwonej pustyni” Antonioniego. Bardzo ciekawe, nawet 50 lat po nagraniu.
Hanna Milewska
Źródło: HFiM 11/2018
